In vergelijking met voedingswaren hebben voedingssupplementen en andere bereidingen op basis van planten meer speelruimte om bepaalde gezondheidseffecten aan toe te schrijven. Waarom? Catherine Malingreau, Wetenschappelijk en regulatief adviseur bij Wagralim, legt het uit.
Maakt slijmen los, verbetert het humeur, vermindert vermoeidheid, of omgekeerd, bevordert de slaap … De gezondheidsclaims van producten op basis van planten (voedingssupplementen of voeding/dranken) reiken heel wat verder dan de lijst met claims die werden goedgekeurd door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) en die de catalogus vormen voor de toegelaten gezondheidsclaims. Catherine Malingreau helpt ons de situatie te ontcijferen.
In tegenstelling tot de gezondheidsclaims van voedingsstoffen, zijn die van planten nog niet volledig geëvalueerd door de EFSA. Die staan dus ‘on hold’, d.w.z. in afwachting van een volledige evaluatie. Het gaat om meer dan 2000 claims die in 2010 zijn ingediend bij de EFSA. Zolang zij deze voorlopige status hebben, mogen ze onder bepaalde voorwaarden worden gebruikt voor voeding en voedingssupplementen.
Claims onder voorwaarden
Om een gezondheidsclaim voor een plant te mogen gebruiken, is het basisprincipe zeer eenvoudig: de producent moet de claim kunnen bewijzen. Concreet betekent dit dat hij over bibliografische gegevens moet beschikken die aantonen dat de plant wel degelijk het gewenste effect biedt en dat ook de gebruiksvoorwaarden (deel van de plant, type extract, dagelijkse hoeveelheid enz.) ervoor zorgen dat het beoogde effect wordt bereikt. Volgens de verordening (EG) nr. 1924/2006 moet de exploitant de claims die hij gebruikt kunnen rechtvaardigen aan de hand van algemeen aanvaarde wetenschappelijke gegevens. Deze claims moeten gebaseerd zijn op objectieve elementen waarover voldoende wetenschappelijke consensus bestaat.
Voordeel voor het traditionele gebruik
Er is dus nog heel wat werk aan de winkel om tot een volledige evaluatie te komen. Om het dossier sneller te laten vorderen, hebben de federaties voor voedingssupplementen voorgesteld om per gradiënt te werken, en te beginnen bij de goedkeuring van de claims op planten die een erkend traditioneel gebruik kennen. Dit betekent echter niet dat producenten een claim die ‘on hold’ staat, niet meer moeten rechtvaardigen. In dat geval moet een bibliografisch dossier worden samengesteld met de gegevens van de traditie, die kunnen worden aangevuld met klinische gegevens.
Enkele voorbeelden van traditioneel gebruik:
- Kurkuma: product van een geneeskrachtige plant die traditioneel wordt gebruikt om de galafscheiding te verhogen en zo symptomen van een slechte spijsvertering te verminderen (zoals een vol gevoel, winderigheid en een trage vertering).
- Tijm: product van een geneeskrachtige plant die traditioneel wordt gebruikt om slijmen op te lossen bij hoest door een verkoudheid.
Notificatiedossier en controles
Voor voedingssupplementen op basis van planten is het verplicht een notificatiedossier in te dienen bij de Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid. De FOD controleert dan verschillende elementen (gebruikte delen van de plant, type extract, gebruiksvoorwaarden, hoeveelheid enz.) om na te gaan of de claims gerechtvaardigd zijn. Voor voeding gelden andere regels. Er moet geen dossier worden ingediend bij de FOD Volksgezondheid, behalve wanneer het voedingsmiddel verrijkt is met voedingsstoffen.
Een voorbeeld met gember:
- Voor een voedingssupplement op basis van gember moet een notificatiedossier worden ingediend. De FOD Volksgezondheid onderzoekt dan de claims die aan gember werden toegekend. Het FAVV kan later ook een controle uitvoeren en de rechtvaardiging van de claims opvragen, net als een wetenschappelijk dossier dat de gegrondheid van het beweerde effect bewijst.
- Voor een drank op basis van gember moet geen notificatiedossier worden ingediend. In tegenstelling tot bij het voedingssupplement, onderzoekt de FOD Volksgezondheid de eventuele claims die aan gember worden toegekend dus niet. Het FAVV kan echter, net zoals bij het voedingssupplement, achteraf een controle uitvoeren.
- Voor een drank op basis van gember die is verrijkt met vitamines moet wel een notificatiedossier worden ingediend. De FOD onderzoekt dan zowel de verrijking als de claims die aan het gemberextract zijn toegekend.
Bijkomende regels voor voedingssupplementen
Hoewel een supplement op basis van planten dezelfde actieve bestanddelen kan bevatten als die van de eetbare plant waarvan ze afkomstig zijn, legt de FOD voor supplementen een reeks bijkomende regels op. Zo moet het etiket van een voedingssupplement met saffraanextract (van de Crocus sativus) de waarschuwingen “Niet gebruiken tijdens de zwangerschap” en “Raadpleeg uw arts of apotheker in geval van gelijktijdig gebruik met antidepressiva” bevatten, terwijl dit niet vereist is voor het kruid dat in de keuken wordt gebruikt. Hetzelfde geldt voor broccoli-extracten. In tegenstelling tot broccoli zelf of broccolisoep, moet het supplement de waarschuwing bevatten dat personen met een te traag werkende schildklier of een schildklierbehandeling hun arts moeten raadplagen (door de aanwezigheid van goitrogenen in de koolfamilie). Ondanks deze regels bieden planten, zowel in supplementen als in voeding, een breed speelveld om positieve effecten op de gezondheid over te brengen. Zolang ze ‘on hold’ staan toch …
