Terugkerende of chronische stress valt een tijdlang onder controle te houden, maar op een bepaald moment gaat het mis. Als stress ziekelijk wordt, is er gevaar. Een burn-out tijdig herkennen is dan ook essentieel.
“Een burn-out is een ziekte van de geest die rouwt om zijn ideaal”, zei Freudenberger, een van de psychoanalytici die in de jaren zeventig als eerste over burn-out sprak, naar aanleiding van een studie over de beroepsmatige uitputting van verzorgenden.
Van burn-in naar burn-out
In een fase van normale stress handelt of reageert elke persoon door zich aan te passen onder impuls van het orthosympathische zenuwstelsel. Vervolgens daalt de druk onder impuls van het parasympathische zenuwstelsel, en komt het individu weer in een toestand van rust en ontspanning.
Elk zenuwstelsel heeft zijn eigen rol. Het orthosympathische stelsel moet het lichaam voorbereiden op actie door aan te vallen of te vluchten:
- De spieren doorbloeden.
- De pupillen verwijden.
- De sluitspieren sluiten.
- Het hartslagritme verhogen.
- De bloeddruk verhogen.
- Het ademhalingsritme verhogen.
De rol van het parasympathische stelsel is om het lichaam voor te bereiden op ontspanning en herstel:
- De spieren ontspannen.
- De sluitspieren ontspannen.
- Giftige stoffen afvoeren.
- Het hart en de ademhaling vertragen.
- De pupillen vernauwen.
- Erectie.
In een fase van terugkerende of te vaak voorkomende stress gaan de ortho- en parasympathische stelsels uiteindelijk gelijktijdig naast elkaar functioneren, waardoor het individu aanpassingsgedrag gaat vertonen. Hij leeft in een toestand van permanente stress en beperkt onaangename gewaarwordingen. De stress wordt chronisch en dwingt het individu om ermee om te gaan door afweer- of adaptieve mechanismen te ontwikkelen.
Ingeschakelde mechanismen
Om vol te houden schakelt de persoon diverse mechanismen in:
- Hij raakt emotioneel gehard, niet alleen tegenover negatieve emoties, maar ook tegenover positieve emoties.
- Hij neemt afstand, wordt cynisch en objectificeert zijn relaties.
- Hij schroeft zijn ambities terug en raakt gedemotiveerd.
De onafgebroken werking van deze mechanismen op het werk en/of in het privéleven leidt regelrecht naar een burn-out. Op een dag zegt het lichaam STOP.
Lees ook: Burn-out in de kijker
