Een studie bevestigt dat bij een drankverslaving een vergelijkbaar fenomeen optreedt als bij andere verslavingen. Bepaalde stimuli leiden tot een repetitief consumptiegedrag en worden op termijn vaste onderdelen van het ‘consumptieceremonieel’, dat uiteindelijk zelf aantrekkelijk wordt en kan aanvoelen als een beloning of genot, net zoals de alcohol zelf.
De mens verschilt niet zozeer van andere diersoorten, zeggen de auteurs van de Concordia University. Hij is immers in staat om, net als de hond van Pavlov, door conditionering een verband te leggen tussen omgevingsstimuli en beloningen.
Die Pavlovsignalen die aan de consumptie van alcohol voorafgaan, kunnen tot een verslaving leiden, net zoals voedselstimuli tot zwaarlijvigheid kunnen leiden. Bovendien kunnen die stimuli op zich in bepaalde gevallen aantrekkelijk worden.
Deze conclusies bij dieren kunnen helpen om nieuwe therapieën te ontwikkelen die de ongewenste reacties op de signalen gekoppeld aan consumptie en beloning kunnen afzwakken.
Verslaving verergert door ons vermogen om te leren
Wij leren om ons gedrag te herhalen vanuit voorspellende tekenen. Mettertijd worden die voorspellende signalen van alcoholconsumptie op zich ook aantrekkelijk. We herhalen dat gedrag dus ook voor het genot dat we halen uit onze interactie met die signalen. De conclusie is bijgevolg eenvoudig: om je consumptiegewoonten te veranderen, moet je ook het geheel van factoren rond die consumptie omgooien.
Denk bijvoorbeeld aan glazen die speciaal ontworpen zijn voor een bepaalde soort alcohol, en zo bij de gebruiker een sterke voorkeur voor die drank stimuleren.
Gewenst voorspellend signaal
Vijfentwintig laboratoriumratten, geconditioneerd om een visueel signaal in verband te brengen met de aanwezigheid van ethanol, leerden om zich naar de precieze plek te begeven waar ze toegang kregen tot de alcohol. Na enige tijd echter bleken de ratten eerder naar het visuele signaal zelf te gaan, om daarmee te interageren, dan naar de plaats waar ze toegang kregen tot de alcohol.
Dat gedrag bleven ze volhouden, ook al hadden de ratten er geen enkel voordeel bij om met dat signaal te spelen. De ratten waren zelfs bereid om een inspanning te leveren om het visuele signaal te krijgen dat voordien in verband werd gebracht met de alcohol … Deze resultaten wijzen erop dat een voorspellend signaal op zich aantrekkelijk kan worden.
Door deze gedragingen bij de rat te reproduceren, kregen de onderzoekers niet alleen een beter inzicht in de factoren die de verslaving bij de mens regelen, maar kunnen ze ook therapieën ontdekken en uittesten die deze ongewenste gedragingen afzwakken, zoals de reactie op signalen die een alcoholconsumptie aankondigen. Ook kunnen de muriene modellen (modellen getest op ratten) informatie leveren over de hersenmechanismen die daarbij een rol spelen.
Chandra S. Srey et al., Front. Behav. Neurosci., Vol. 9, 00054, 2015.