Is chocolade goed voor het moreel? Vaak grijpen we bij stress naar dit voedingsmiddel, maar wat weten we nu werkelijk over de effecten van chocolade op het moreel, het humeur en zelfs depressie? Er duiken verschillende pistes op om de effecten te doorgronden van dit ‘voedsel van de goden’.
Chocolade is een voedingsmiddel dat door de eeuwen heen heel wat troeven kreeg toegeschreven. Het is een vet en gesuikerd product bij uitstek en wordt dan ook vaak met de vinger gewezen als het gaat om zwaarlijvigheid, maar chocolade wordt ook gekenmerkt door een erg complexe samenstelling, die vooral veroorzaakt wordt door de vele fenolische bestanddelen uit het magere deel van cacao (witte chocolade bevat die dus niet).
Flavonoïden uit cacao worden geassocieerd met bepaalde voordelen voor hart en bloedvaten, vooral voor de bloeddruk, de endotheelfunctie, de beperking van de trombosemarkers, de oxidatie en de ontstekingsprocessen. Verschillende alkaloïden, waaronder theobromine, kunnen ook de werking van de hersenen en het neuronmetabolisme beïnvloeden.
Chocolade en depressie
Vaak wordt chocolade als ‘antidepressiemiddel’ bestempeld. Het verband tussen chocolade en depressie blijft echter heel onduidelijk. Onderzoekers van de universiteit van Californië in Davis en San Diego hebben het verband bestudeerd tussen de consumptie van chocolade en het humeur van 931 mannen en vrouwen die geen antidepressiva innamen1.
Bij deelnemers van wie de humeurvragenlijst wees op een mogelijke depressie, stelden de onderzoekers een hogere chocoladeconsumptie vast (8,4 porties per maand) dan bij andere deelnemers (5,4 porties per maand). Deelnemers van wie de gegevens wezen op een ernstige depressie vertoonden een nog hogere consumptie (11,8 porties per maand). De resultaten verschilden niet naargelang het geslacht en kunnen niet verklaard worden door een verschil in de inname van energie, koolhydraten of vetten.
Het effect van flavanolen uit cacao op de verbetering van de bloedsomloop is goed gedocumenteerd, waardoor de EFSA er onlangs een gezondheidsclaim over heeft goedgekeurd.
Een van de pistes die de auteurs voorstellen, is dat depressie chocolade onweerstaanbaar maakt. Chocolade wordt dan gepercipieerd als voedingsmiddel met een positieve impact op het humeur. Ze sluiten een ander scenario echter evenmin uit, namelijk dat chocolade zelf het humeur negatief beïnvloedt… Kortom, dit onderzoek toont aan dat de consumptie van chocolade groter is bij personen met depressiesymptomen, maar het is onduidelijk of chocoladeconsumptie daar de oorzaak of het gevolg van is.
Flavanolen onder de loep
In een recente literatuuranalyse werden de pistes onder de loep genomen die stellen dat cacao, en in het bijzonder de flavanolen uit cacao, een invloed kunnen hebben op de hersenen en een zekere bescherming kunnen bieden aan de neuronen2. Het effect van flavanolen uit cacao op de verbetering van de bloedsomloop is goed gedocumenteerd, waardoor de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) er onlangs een gezondheidsclaim over heeft goedgekeurd.
Deze eigenschap kan ook bepaalde positieve effecten op de hersenen verklaren, doordat de microcirculatie wordt bevorderd. Flavanolen bereiken inderdaad de hersenen, waar ze de doorbloeding kunnen stimuleren. Bovendien bevorderen ze de angiogenese, de neurogenese en morfologische wijzigingen van de neuronen, voornamelijk in het deel van de hersenen dat betrokken is bij het leerproces en het geheugen.
Verschillende studies suggereren dat een van de voornaamste flavanolen uit cacao, epicatechine, verschillende cognitieve aspecten verbetert bij dieren en bij de mens. Chocolade lijkt een verbetering van het humeur teweeg te brengen en wordt vaak geconsumeerd bij emotionele stress. Het onderzoek preciseert ook dat flavonoïden uit cacao in wisselwerking treden met een reeks kinasesignalen, waardoor het afsterven van de neuronen door apoptose onder invloed van radicalen uit zuurstof wordt afgeremd.
De zintuigen schieten in actie
Flavanolen zijn maar een stukje van de puzzel die de effecten uitlegt van chocolade op de hersenen en het humeur. De effecten op het humeur zouden overigens meer gelinkt zijn aan de zintuiglijke eigenschappen van chocolade dan aan een of ander bestanddeel. We weten dat we bij stress grijpen naar lekkere voedingsmiddelen. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat personen met een negatief humeur voedsel kunnen gebruiken om afstand te nemen van hun negatieve emoties en dat chocolade vaak een van die voedingsmiddelen is.
Wetenschappers aan het onderzoekscentrum van Nestlé in Lausanne hebben de effecten geanalyseerd van drie verschillende snacks op het angstgevoel: zwarte chocolade, een snack op basis van melkchocolade en een gezouten snack (crackers met smeerkaas)3. Aan deze studie namen 62 vrouwen en 28 mannen deel uit de leeftijdsgroep 18-35 jaar. Hun angstgevoelens en emoties werden gemeten na het eten van de snacks. Dit werd meermaals herhaald voor elk voedingsmiddel.
Uit de resultaten blijkt dat het angstniveau afneemt na de consumptie van de snack op basis van melkchocolade, maar enkel bij de meest angstige personen. Zwarte chocolade echter verbetert het angstgevoel bij weinig angstige personen. De effecten op het humeur, en de grootte van hun impact, bleven gelijk tijdens de herhalingen. Dit onderzoek suggereert dus dat de effecten van voedsel op het humeur ook afhangen van het initiële gevoel van angst.
Het effect dat geobserveerd werd bij personen met een verhoogd angstgevoel kan verklaard worden door de intensere gesuikerde smaak van de snack op basis van melkchocolade. Hoe dan ook, de effecten van chocolade op het humeur kunnen dus niet toegeschreven worden aan de rijke smaak van cacao en zijn flavanolen, en houden zeker verband met de zintuigen.
