Het is noodzakelijk om elke dag gevarieerd en evenwichtig te eten, maar dat volstaat helaas niet altijd om te voorzien in alle voedingsbehoeften van het organisme. Precies daarom kan het nuttig zijn om de dagelijkse inname aan te vullen met gerichte voedingssupplementen.De hoofdtaak van de voeding bestaat erin het lichaam voldoende energie te verschaffen zodat het goed kan functioneren, aangevuld met de belangrijkste elementen om het fysiologische evenwicht te bewaren en de noodzakelijke stoffen om het lichaam gezond te houden. Kortom, een optimale voeding moet voldoende kwaliteitsvolle voedingsstoffen bieden, én tegelijk lekker zijn. Maar dat is lang niet altijd het geval, gezien onze levensstijl, onze leefomgeving en de fysiologische schommelingen van ons lichaam.
Tussen aanbevolen en reële inname
Wie de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voedingsstoffen onder de loep neemt, begrijpt al snel dat we voor een moeilijke tot onmogelijke taak staan als we alle stoffen uit onze voeding moeten halen. Bepaalde waarden veronderstellen immers een buitenproportionele inname van voedingsmiddelen, of zijn gewoon fysiologisch niet haalbaar.
Wanneer we het hebben over voedingsstoffen is het bovendien belangrijk om een onderscheid te maken tussen:
• stoffen die energie leveren (koolhydraten, lipiden en proteïnen);
• en stoffen betrokken bij de ontwikkeling en goede werking van het organisme (water, vitaminen, mineralen, vezels en micronutriënten).
Het is doorgaans makkelijk om met voeding alleen te voorzien in onze behoefte aan energie, maar het is heel wat moeilijker om de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitaminen, mineralen en sporenelementen via diezelfde weg te bereiken.
Dat wordt meteen duidelijk als we even dieper ingaan op een paar voedingsstoffen die vooral nu belangrijk zijn, omdat ze onder meer een cruciale rol spelen voor onze weerstand: vitamine D, zink en selenium.
Vitamine D: belangrijk voor de weerstand De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine D voor een volwassene gaat – op basis van voeding alleen en de meest recente aanbevelingen – uit van een dagelijkse inname in de orde van 10 tot 15 µg (400 tot 600 IE). (1) We halen relatief weinig vitamine D uit onze voeding, en daarvoor moeten we een beroep doen op voedingsmiddelen die van nature rijk zijn aan vetten (vette vis, eieren, volle melkproducten) of die kunstmatig werden verrijkt (olie, margarine…).
De voornaamste bron van vitamine D blijft blootstelling aan zonlicht (80-90% van de inname), wat van oktober tot maart wel eens problematisch kan zijn in ons land. Dat verklaart meteen ook waarom zo veel mensen een tekort hebben aan vitamine D, en dan vooral in de wintermaanden.
Het normale voedingspatroon aanvullen
Voedingssupplementen worden gedefinieerd als ‘geconcentreerde bronnen van één of meer nutriënten of andere stoffen met een nutritioneel of fysiologisch effect, die in voorgedoseerde vorm op de markt worden gebracht en bedoeld zijn als aanvulling op de normale voeding’. (2)
Ze moeten dus worden gebruikt naast een ‘normale’ voeding, in het geval dat die niet voorziet in alles wat het organisme nodig heeft om optimaal te functioneren en gezond te blijven. Niettemin legt de Belgische wetgeving maximumgrenzen op voor voedingsstoffen, om zonder gezondheidsrisico’s (overdosis, toxisch effect …) een zekere mate van flexibiliteit toe te laten naargelang de situatie.
Zink: cruciaal voor het organisme
Zink is een cruciale voedingsstof voor het organisme, omdat het bijdraagt aan de normale werking van het immuunsysteem, onmisbaar is voor het groei- en delingsproces van onze cellen (synthese van eiwitten en DNA), een normale vruchtbaarheid bevordert en helpt bij de normale stofwisseling van macrovoedingsstoffen, vetzuren en vitamine A. Helaas wordt slechts 20-30% van het zink uit onze voeding geabsorbeerd door het lichaam, waardoor de reële inname eerder beperkt blijft.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid zink bedraagt 11 mg/dag voor een volwassen man en 8 mg/dag voor een volwassen vrouw (1), wat overeenkomt met de consumptie van 70 g tarwekiemen (12,6 mg), 90 g oesters (14,4 mg), 250 g rundvlees (12,5 mg) of 800 g volkorenbrood (14,4 mg)!
Selenium: onmisbaar voor het lichaam
Selenium is een buitengewoon belangrijke voedingsstof voor het organisme, omdat het onder meer bijdraagt tot:
• de bescherming van cellen tegen schade door oxidatieve stress,
• de normale werking van het immuunsysteem,
• de normale werking van de schildklier,
• de optimale gezondheid van nagels en haren.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid selenium bedraagt
70 µg/dag voor volwassen mannen en vrouwen1. Om hierin te voorzien, zouden we alleen al 80 g sardienen (68 µg), 200 g oesters (72 µg), 190 g kalfslever (72,2 µg) of meer dan 1 kg volkorenbrood (60 µg) moeten eten!
De Hoge Gezondheidsraad erkent de superieure kwaliteit van organische seleniumverbindingen zoals seleniumgist. Helaas bevat de grond in Noord-Europa steeds minder selenium (door bijvoorbeeld chemische bemesting en zure regen), waardoor er van nature ook minder selenium aanwezig is in de voedingsmiddelen die hier worden geteeld.
Een beperkte inname of een tekort stelt het organisme echter bloot aan een verminderde weerstand tegen oxidatieve stress, een verhoogd risico op virale infecties en de ontwikkeling van bepaalde ziektepatronen. Selenium is immers een belangrijke antioxidant.
Deze drie voorbeelden tonen duidelijk aan dat het niet vanzelfsprekend is om alleen met een gevarieerde, evenwichtige en hoogwaardige voeding te voorzien in alle behoeften van het organisme. Dat is meteen ook de reden waarom voedingssupplementen in bepaalde omstandigheden aanbevolen worden, voor een optimale inname en een maximale bescherming van de gezondheid, aldus apotheker Hervé Mees uit Ressaix.
1. HGR 2015. Voedingsaanbevelingen voor België – Herziening 2015-2016: vitaminen en sporenelementen.
2. Voedingssupplementen – Verrijkte voedingsmiddelen, FOD Volksgezondheid, laatst gewijzigd op 17.02.2015, www.health.belgium.be. Voedingssupplementen, Europese Commissie, Voedselveiligheid, laatst gewijzigd op 20.08.2015, http://ec.europa.eu.