Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) is een aandoening die steeds vaker voorkomt. Recente studies suggereren dat ongeveer 3,8% van de bevolking getroffen zou zijn (Rome IV)*. De symptomen en voedseltolerantie kunnen sterk variëren van persoon tot persoon. PDS is verantwoordelijk voor 5% van de consultaties bij de huisarts.
Na de diagnose van PDS, wordt de levensstijl en het eetpatroon van de patiënt nagevraagd. Heeft de patiënt een gezond eetpatroon? Is er een vermoeden van een verband tussen de inname van bepaalde voedingsmiddelen en de gastro-intestinale klachten? Dan kan een laag FODMAP-dieet (LFD) worden opgestart, onder begeleiding van een diëtist.
Ter herinnering: Dit dieet is specifiek ontworpen om de symptomen van PDS te verlichten en staat voor Fermenteerbare Oligosachariden, Disachariden, Monosachariden en Polyolen, die in voedingsmiddelen teruggevonden worden en door sommige mensen niet of slecht worden geabsorbeerd.
Wat is het vereenvoudigd FODMAP-dieet?
Gezien de complexiteit van dit dieet, en om mogelijke risico’s te vermijden (vb. verstoord eetpatroon of zelfs een eetstoornis) kan op basis van een anamnese besloten worden om een vereenvoudigd FODMAP-dieet te starten. Deze aanpak biedt een evenwichtige en haalbare oplossing om de symptomen van PDS te beheersen zonder dat dit ten koste gaat van de voedingswaarde of het genot van het eten.
- Als uit de anamnese blijkt dat het voedingspatroon erg veel FODMAP-rijke voedingsmiddelen bevat, dan worden deze voedingsmiddelen gedurende 2 à 3 weken vervangen door FODMAP-arme alternatieven. Dit om het verband tussen bepaalde voedingsmiddelen en de klachten te bevestigen of te weerleggen. De FODMAP-rijke voedingsmiddelen worden in de onderstaande infografiek weergegeven, met telkens een alternatief ter vervanging van het voedingsmiddel.
- Verdwijnen de symptomen? Dan wordt het aanbevolen om de FODMAP-rijke voedingsmiddelen opnieuw één voor één uit te testen. Op termijn is er zo een volwaardig voedingspatroon waarbij enkel de persoonlijke triggers beperkt en vervangen worden door volwaardige FODMAP-arme alternatieven.
Het concrete stappenplan na diagnose van PDS
1. Een evenwichtige leefstijl & gezond eetpatroon
- Regelmatig eetpatroon
- Het eten goed te kauwen
- Voldoende drinken (water)
- Thee en koffie beperken
- Alcohol en bruisende dranken beperken
- Aandacht voor vezelinname
- Inname van fruit spreiden (2 à 3 stuks verspreid over de dag)
- Gebruik van suikervrij snoep/kauwgum beperken
- Vetrijke en pikante voedingsmiddelen vermijden
- Voldoende beweging en ontspanning
2. Het vereenvoudigd laag FODMAP-dieet.
Geven bovenstaande adviezen onvoldoende resultaat? Dan kan je een vereenvoudigde versie van het LFD opstarten. Daarbij worden de meest FODMAP-rijke voedingsmiddelen uit het voedingspatroon vervangen door FODMAP-arme alternatieven gedurende 2-3 weken (zie hieronder), rekening houdend met de frequentie en portiegrootte. Twee voorbeelden:
- Een persoon die regelmatig en in grote hoeveelheden champignons consumeert kan deze vervangen. Dit is niet nodig voor iemand die af en toe een paar champignons aan een gerecht toevoegt.
- Ui en knoflook mogen hier niet als ingrediënt in een bereiding worden toegevoegd maar kunnen wel deel uitmaken van een specerijenmengeling (in marinades, sauzen, vegetarisch gehakt, charcuterie…).
3. Het laag FODMAP-dieet.
Is er geen of onvoldoende verbetering? Dan wordt een diepgaander FODMAP-arm dieet aangeraden door een gespecialiseerde diëtist of wordt er doorverwezen naar een psycholoog of arts.
Het is belangrijk om te benadrukken dat dit dieet idealiter wordt begeleid door een gespecialiseerde diëtist. Een gespecialiseerde diëtist heeft de nodige kennis en ervaring om patiënten te begeleiden bij de 3 fasen van een FODMAP-arm dieet:
- Eliminatiefase: In deze fase worden alle FODMAP-rijke voedingsmiddelen uit het dieet verwijderd. Dit duurt meestal 2 tot 3 weken
- Herintroductiefase: In deze fase worden FODMAP-rijke voedingsmiddelen geleidelijk weer in het dieet geïntroduceerd. Dit helpt om te identificeren welke voedingsmiddelen de symptomen veroorzaken.
- Stabilisatiefase: In deze fase wordt een persoonlijk dieetplan opgesteld, rekening houdend met de persoonlijke tolerantie van de patiënt voor verschillende FODMAP.
Bij elke fase is de begeleiding van een gespecialiseerde diëtist cruciaal. Zij kunnen helpen bij het identificeren van de specifieke triggers van de symptomen en het opstellen van een persoonlijk en evenwichtig dieetplan. Diëtisten begeleiden hun patiënten door elk van deze fasen om ervoor te zorgen dat het dieet effectief is en de kwaliteit van leven van de patiënt verbetert.
Het FODMAP-dieet is geen levenslange beperking, maar eerder een aanpassing aan de individuele toleranties van het individu. Het uiteindelijke doel is om een zo normaal mogelijk dieet te behouden, terwijl de symptomen van het PDS worden beheerst.
Een samenwerking met Jo Mons, diëtiste gespecialiseerd in PDS (FODMAPP) en praktijklector voedingsleer- en dieetkunde bij Odisee en Ann Parmentier, diëtiste gespecialiseerd in PDS (FODMAPP)
Bekijk ook de “PDS: de goede gewoonten”