Lichaamsbeweging heeft een effect op de mentale gezondheid, met name op het humeur en depressie. Dat blijkt uit verschillende convergente studies. Maar kan lichaamsbeweging ook degeneratieve ziektes voorkomen of zelfs helpen te behandelen?
De voordelen van lichaamsbeweging op het lichaam zijn bekend, maar de voordelen op de mentale gezondheid zijn een relatief recente ontdekking. Lichaamsbeweging heeft duidelijk een invloed op het algemene humeur. Na een half uur intensief sporten gaat het ontspannende effect van lichaamsbeweging gepaard met een euforiserend gevoel door de aanmaak van endorfines. Tijdens oefeningen van gemiddelde intensiteit treedt ook het synthesemechanisme van serotonine en dopamine in werking, waardoor het humeur van de sporter wordt geregeld.
Lichaamsbeweging lijkt ook de effecten van stress te verzachten. Een lange fietstocht na een stresserende dag blijkt bijvoorbeeld een impact te hebben op de mentale instelling. Dat blijkt uit een reeks meta-analyses rond de effecten van lichaamsbeweging op stress.
Depressie KO
Lichaamsbeweging lijkt ook het risico te beperken op klinische depressie. Een studie die actieve en inactieve personen vergeleek, toont aan dat de prevalentie van depressie lager is bij personen die aan lichaamsbeweging doen. Het komt er echter niet alleen op aan actief te zijn, ook de mate van lichaamsbeweging wordt in verband gebracht met het risico op depressie. Tijdens een observatieonderzoek van 23 tot 27 jaar werd vastgesteld dat bij mannen die aan intensieve lichaamsbeweging deden het risico op depressie met 28% verminderde. Het ging om sporters die minstens 2.500 kcal per week verbrandden, wat overeenkomt met drie sessies intensieve lichaamsbeweging per week. De mannen die slechts 1.000 tot 2.499 kcal per week verbrandden, zagen hun risico op depressie met slechts 17% verlagen.
Er is dus werkelijk een ‘dosis-responseffect’ voor lichaamsbeweging. De intensiteit lijkt essentieel, of het nu gaat om cardiovasculaire of spierversterkende oefeningen.
Een link tussen lichaam en geest
Uit een studie van Paul Taylor, fysioloog gespecialiseerd in de neurobiologie, blijkt dat de 3D-bewegingen uit het programma ‘Effective movement training’ (EMT) veel meer effecten hebben op de waakzaamheid en de concentratie dan eenvoudige oefeningen, zoals joggen. Zo stellen we dankzij de lichaamsbeweging een verbetering vast van de concentratie, al was het maar door een betere bloeddoorstroming in de hersenen en de productie van noradrenaline en adrenaline. Ook het humeur krijgt een boost. De resultaten zijn opmerkelijk met danssporten zoals zumba, waarbij het lichaam gediversifieerd beweegt.
De intensiteit en variatie van de oefeningen die inwerken op het hele lichaam in drie dimensies zijn voordelig voor de mentale gezondheid, en dan vooral voor de cognitieve prestaties. “De link tussen lichaam en geest wordt verbeterd,” aldus Jean Sadouni, Master Trainer.
Het risico op depressie is lager bij personen die aan lichaamsbeweging doen.
Joggen of fitnessoefeningen zijn geen goede voorbeelden van sporten die het volledige lichaam in werking zetten. De hersenen besparen energie tijdens repetitieve oefeningen. Ze herkennen de bewegingen door de routine en automatismen. De hersenen zijn dan in waaktoestand, maar als het ware ‘uitgeschakeld’. Uiteraard kun je uit deze vorm van lichaamsbeweging voordelen putten, maar deze zouden wel minder groot zijn en zouden een geringere impact hebben op de mentale gezondheid. ‘Hersensporten’ zoals schaken, sudoku of kruiswoordraadsels blijken ook niet te volstaan om de hersenen van 50-plussers te trainen.
Hersensport in 3D
Sport beïnvloedt de cognitieve prestaties en lijkt het risico op de ziekten van Alzheimer of Parkinson en andere vormen van dementie te beperken.
De groeipeptiden van neuronen (FGF of fibroblast growth factor en VEGF, vascular endothelial growth factor) verhogen de capillaire werking van de hersenen doordat de bloeddoorstroming verbetert als gevolg van de lichaamsbeweging. Hierdoor wordt de IGF-factor beter verspreid, wat de neuronen een betere groei en ontwikkeling garandeert. En het zijn net die neuronen die vernietigd worden bij Alzheimer en dementie.
De synaptische verbindingen in de hersenen worden positief beïnvloed door de variatie en intensiteit van 3D-lichaamsbeweging. De geactiveerde hersenen creëren nieuwe verbindingen en de neuronplasticiteit wordt hierdoor bevorderd. Het resultaat: een grotere reactiesnelheid, een beter geheugen en ook een effect op het hart en de bloedvaten, de spieren, de houding en het evenwicht.
Intensieve lichaamsbeweging is dus interessant bij degeneratieve ziekten. Het curatieve effect is nog niet duidelijk bewezen, maar we mogen gerust stellen dat lichaamsbeweging positieve effecten heeft op de cognitieve vaardigheden en zelfs hun aftakeling vertraagt.
Sporttherapie
Steeds meer publicaties geven aan dat lichaamsbeweging dezelfde effecten kan hebben op de mentale gezondheid als psychotherapie. Jean Sadouni heeft het zelfs over de ‘therapeutische deugden’ van lichaamsbeweging. De effecten van 3D-oefeningen zouden zelfs even doeltreffend zijn als een therapeutische behandeling. Het is trouwens bewezen dat het genezingspercentage bij depressie identiek is voor zowel medicatie als lichaamsbeweging, maar dat wie aan lichaamsbeweging doet minder kans heeft om te hervallen.
Kortom, het is essentieel om regelmatig aan intensieve lichaamsbeweging te doen om de fysieke en hersenfuncties te verbeteren, en dat ongeacht je leeftijd. “Bewegen is de essentie van het leven!” zegt Jean Sadouni.
Referenties: • Camacho T.C. et al., AM. J. Epidemyol., 1991; 134: 220-31. • Paffenbarger R.S. et al., Acta Psychiatrica scandinavia, 1994; 89: 16-22. • Farmer M.E. et al., AM. Epidemiol., 1998, 128: 1340-51. • Craft L.L. et al., Journal of Sport & Exercise Psychology, 20: 339–57.
FIA 17 – December 2012
