Hoe is het gesteld met het planetaire bord (EAT-Lancet) dat inzet op de gezondheid van mens en planeet? Cijfers uit de Verenigde Staten tonen een voorzichtige progressie, die echter nog verre van voldoende is.
Vijf jaar geleden lanceerde de EAT-Lancet-commissie het zogenaamde ‘planetaire bord’, ofwel de hoeveelheid voedingsmiddelen die een voedingspatroon moet bevatten om de gezondheid van mens en planeet in stand te houden. Wat valt er op in dit menu? De hoeveelheid dierlijke eiwitten (vlees, gevogelte, eieren en vooral bewerkt vlees) is sterk teruggeschroefd, ten gunste van een groter aandeel plantaardige voedingsmiddelen, zoals volkorengranen, peulvruchten, noten en zaden en onverzadigde oliën. Het is meteen duidelijk dat dit nagestreefde voedingspatroon vrij ver verwijderd is van wat men vandaag eet. Hoe staan we er nu eigenlijk echt voor en welke richting gaat het uit? Deze vragen kwamen aan bod in een onderzoek dat in de VS werd uitgevoerd onder 33.859 volwassenen die tussen 2003 en 2018 hebben deelgenomen aan de National Health and Nutrition Examination Survey.
Lees ook: Duurzamer eten is goed voor de lijn!
Een score die meet in hoeverre het planetaire bord wordt nageleefd
Om de naleving van het planetaire bord van de EAT-Lancet-commissie te berekenen, maakten de onderzoekers gebruik van de Planetary Health Diet Index (PHDI) die gebaseerd is op 14 voedselgroepen. De maximaal haalbare PHDI-score is 140. Uit de resultaten van 2003-2004 blijkt de mediaanwaarde slechts 62,7 te bedragen, wat wijst op een aanzienlijke kloof tussen de werkelijke consumptie en de aanbeveling van de EAT-Lancet-commissie. In de periode 2017-2018 klom de PHDI op tot 66,7, ofwel een stijging met 4 punten. Hoewel dit een stap in de goede richting is, moeten we erkennen dat de progressie over die 15 jaar eerder miniem is. Aan dit tempo zal het wellicht nog 100 jaar duren om de doelstellingen van het planetaire bord volledig te realiseren. En dan nog! We zien dat de PHDI tijdens die 15 jaar is blijven stijgen tot 2011 om daarna geen noemenswaardige vooruitgang meer te boeken. En dat is niet bepaald hoopgevend …
Lees ook: Dierlijke en plantaardige eiwitten: in welke verhouding?
Hoe zijn de eetgewoonten veranderd over een periode van 15 jaar?
Hoe de PHDI-score verder zal evolueren hangt deels af van de positieve veranderingen in de eetpatronen, maar evenzeer van een aantal trends die niet de goede richting uitgaan en dus nadelig zijn voor een hogere PHDI-score.
- Positieve ontwikkelingen: meer consumptie van volkorenproducten, noten en zaden en onverzadigde oliën; minder consumptie van rood vlees, bewerkt vlees, toegevoegde suikers, verzadigde vetten en zetmeelhoudende groenten.
- Negatieve ontwikkelingen: minder consumptie van niet-zetmeelhoudende groenten; meer consumptie van gevogelte en eieren.
De onderzoekers wijzen er ook op dat naarmate de PHDI-score toeneemt, de kans op een ontoereikende inname van ijzer, vezels en kalium kleiner wordt. Wat calcium betreft, werd juist het tegenovergestelde vastgesteld. De hoogste scores laten een risico op onvoldoende inname zien.
Ook al kunnen deze gegevens niet zomaar naar de Europese bevolking worden geëxtrapoleerd, ze maken wel duidelijk dat er nog een lange weg te gaan is om ook maar enigszins in de buurt te komen van de doelstellingen van het planetaire bord …
Lees ook: Kweekvlees: écht een goed idee?
