Wat is de milieu-impact van onze voedingsinname? Dat verschilt naargelang de manier waarop we het uitdrukken. Per kilo product, per 100 kcal of moeten we kijken naar de samenstelling van het product en wat het ons brengt?
De milieu-impact van een kilo sla is laag, zeker in vergelijking met de impact van een kilo vlees. Maar kunnen we beide wel met elkaar vergelijken? De twee voedingsmiddelen hebben namelijk een andere voedingssamenstelling en dus een andere betekenis voor het organisme. Het is welgekend dat plantaardige voedingsmiddelen gebruikelijk een lagere impact hebben op de planeet, toch lijkt het beperkend om voedingsomgevingsscores te gebruiken die rekening houden met één enkele waarde, gezien de complexe multidimensionaliteit van een gezond en duurzaam voedingssysteem. Hoe kunnen we de milieu-impact van voeding op een meer accurate manier weergeven?
Een nutritioneel relevante milieu-impact
Het is een uitdaging om afwegingen te maken tussen de voedingsbijdrage van een product en het milieueffect ervan, dat samenhangt met de voedselproductie. Tot op vandaag wordt in de wetenschappelijke literatuur veelal gebruik gemaakt van een vaste hoeveelheid kg, calorieën of eiwitten om de milieu-impact van voedingsmiddelen onderling te vergelijken.
De auteurs van deze studie tonen aan hoe er nutritionele informatie toegevoegd kan worden aan de functionele eenheid, zodat er rekening wordt gehouden met:
- de hoeveelheid nutriënten,
- de kwaliteit van de nutriënten en/of,
- de nutriëntendensiteit.
Ze bespreken een scoringssysteem voor nutriënten, op basis van een prioriteitsbepaling “priority micronutrient value” (PMV). De milieu-impact wordt hierbij uitgedrukt rekening houdend met de aanbreng van 6 voedingsstoffen die vaak tekortschieten bij de wereldbevolking. Het gaat om een systeem dat unieke hoeveelheden genereert per voedingsmiddel die gemiddeld een derde van de aanbevolen inname leveren voor: ijzer, zink, foliumzuur, calcium, vitamine A en vitamine B12.
Lever scoort beter, palmolie slechter
De auteurs vergeleken de milieu-impact van voedingsmiddelen op basis van deze prioriteitsbepaling PMV met deze per kilo en per 1000 kcal. Zoals de onderstaande grafiek weergeeft, zijn de resultaten sterk uiteenlopend.
Zo heeft palmolie een relatief lage impact per 1000 kcal. De voetafdruk ervan stijgt wanneer het uitgedrukt wordt per kilo en is het hoogst wanneer de voetafdruk van palmolie uitgedrukt wordt per PMV.
Voor lever geldt net het tegenovergestelde: lever heeft de tweede en de vierde grootste voetafdruk, wanneer het respectievelijk wordt uitgedrukt per 1000 kcal en per kilo. Het heeft echter de derde laagste voetafdruk wanneer het uitgedrukt wordt per PMV, net na bonen en noten.
Voor andere producten blijft de voetafdruk relatief onveranderd. Zo blijft biefstuk een hogere voetafdrukken behouden, net zoals zwarte chocolade en gekweekte schaaldieren.
Sojamelk en tofu hebben dan weer een gemiddelde voetafdruk en noten maken deel uit van de top 3 van de voedingsmiddelen met de laagste voetafdruk, voor de drie weergaven.
De vergelijking maken van de milieu-impact van voedingsmiddelen, rekening houdend met de bijdrage van een voedingsmiddel aan de nutriënteninname, geeft wellicht een meer genuanceerde waarneming. Voor deze studie werd rekening gehouden met de gecombineerde densiteit van elk voedingsmiddel in ijzer, zink, calcium, folaat, vitamine A, vitamine B12 (om micronutriënt malnutritie aan te pakken). Maar laten we niet vergeten dat andere voedingsstoffen, zoals essentiële aminozuren en vetzuren, essentiële micronutrienten en voordelige componenten (vezels, fytonutriënten en bioactieve stoffen), ook een rol spelen voor de gezondheid, net zoals de matrix van voedingsmiddelen.
