In 2016 staan, volgens internationale trendwatchers en foodbloggers, de thema’s ‘duurzaamheid’ en ‘groen(ten)’ centraal op het menu. We maken kennis met de nieuwe eetgewoontes van de klimatariërs en de Verenigde Naties hebben dit nieuwe jaar uitgeroepen tot het ‘Jaar van de Peulvruchten’. Maar ook het fenomeen van de maaltijdboxen en nieuwe etnische invloeden doen hun intrede.
We passen onze eetgewoontes steeds vaker aan om onze ecologische voetafdruk te verkleinen. Waarbij vorig jaar het ‘flexitarisme’ zijn opmars maakte, is het nu de beurt aan de ‘klimatariërs’. De climatarian vindt zijn oorsprong in de Verenigde Staten, het begrip staat op de befaamde lijst van Top New Food Words for 2015 van het Amerikaanse dagblad The New York Times. (1) De leef-en eetgewoontes van een klimatariër staan volledig in het teken van het milieu, maar hij ontzegt zichzelf niets en eet alles. (2)
Zoals de flexitariërs, consumeren ook de klimatariërs minder vlees. De vleesproductie gaat gepaard met een enorm waterverbruik en brengt grote concentraties aan methaangas met zich mee. De productie van 1 kg rundvlees kan tot 15.000 liter water vereisen. (3) Bovendien verkiest een klimatariër specifieke soorten vlees, zoals gevogelte en varken, boven runds-en lamsvlees. Deze laatste groep betekent namelijk een grotere vervuiling voor het milieu. (2) Ook minder gekende stukken vlees, zoals schenkel, wangen en varkensoren zijn erg in trek.
Een klimatariër staat synoniem voor een alleseter en hij gaat voedselverspilling zoveel mogelijk tegen door letterlijk alles wat eetbaar is, zoals het klokkenhuis van een appel en kaaskorsten, op een creatieve manier te gebruiken. Zo trekt hij bouillon van groenterestjes, maakt hij chips van aardappelschillen en stoofpotjes van taaiere stukken vlees. (2)
Lokaliteit en authenticiteit
Klimatariërs hechten veel belang aan lokaliteit en willen transport of uitlaatgassen in de voedselketen vermijden. Zo kopen ze groenten en fruit rechtstreeks bij de boer of op lokale markten. Seizoensproducten blijven ook langer vers en het kopen van kleine hoeveelheden zorgt voor minder voedselverspilling. Clean eating betekent tevens dat men kiest voor pure, biologische of onbewerkte voedingsproducten. (2)
Plantaardige alternatieven
Groenten zijn in 2016 niet langer een side dish, maar nemen een belangrijke plaats in op ons bord. Veel sterrenchefs leggen zich volledig toe op groenten en kiezen voor een biologische aanpak, zoals het aanleggen van een eigen moestuin. Groenten zijn erg veelzijdig en kunnen in meerdere gerechten worden verwerkt, denk maar aan de originele courgetti’s, groenteshakes en wortelcake of een chocolade-avocadotaart voor de fijnproevers. (3)
Aangezien we minder vlees eten, winnen de plantaardige alternatieven aan belang. Volgens de foodies is zeewier de nieuwe boerenkool of superfood van 2016. Deze zilte groente is een plantaardige bron van omega 3 – vetzuren, calcium, jodium, ijzer en eiwitten3. Zeewiersoorten zijn reeds sterk ingeburgerd in de Aziatische keuken. Ze symboliseren tevens de 5e smaak ‘umami’, wat ‘hartig’ of ‘rijk aan smaak’ betekent in het Japans. (4)
Het jaar van de peulvruchten
Ook peulvruchten, zoals linzen, kikkererwten en bonen, zijn hippe vleesvervangers en kunnen in meerdere gerechten worden verwerkt, bijvoorbeeld in smoothies en brownies. Ze bevatten vele interessante voedingsstoffen, zoals eiwitten, vezels, vitaminen, mineralen, maar ook verschillende antioxidanten, naargelang de peulvruchtenvariëteit. Omdat ze ook een laag vetgehalte en glycemische index hebben, zijn ze belangrijk bij de preventie van diabetes en hart-en vaatziekten.
Peulvruchten hebben tevens verschillende voordelen voor het milieu: door het gebruik van bodembacteriën halen ze stikstof uit de lucht en verrijken ze de bodem. De teelt vereist bovendien weinig water en energie, wat belangrijk is voor ontwikkelingslanden, kleine boeren en droge gebieden. Ook bij ons spelen ze een centrale rol in de rotatieteelt. Gezien de vele voordelen voor mens en milieu, hebben de Verenigde Naties het nieuwe jaar 2016 uitgeroepen tot het ‘Jaar van de Peulvruchten’. (5)
Duurzaam voedingssysteem
Ook in België zetten lokale initiatieven zich in voor een duurzaam voedingssysteem. Via de nieuwe ‘Good Food’-strategie wil Céline Fremault (Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en bevoegd voor Leefmilieu, Levenskwaliteit en Energie) de ontwikkeling van gezonde en lokale voeding stimuleren en de belangen van volksgezondheid en het klimaat verenigen. Wat voeding betreft, bedraagt de impact van een Brussels gezin op het milieu gemiddeld 25%. Ook de toegang tot kwalitatieve voeding is er evenmin vanzelfsprekend.
De doelstelling van het plan is om voedselverspilling te doen dalen en de lokale consumptie van groenten en fruit te steunen. Ook de aanleg van moestuinen, educatie en een erkenning voor ‘Good Food’-kantines maken deel uit van het project. Brusselse restaurants ondersteunen het initiatief door ‘Resto Restjes’-dozen uit te delen. (6)
Dat we ons steeds meer bewust zijn van de impact van voedselverspilling, blijkt ook uit de opkomst van de maaltijdboxen, die we online kunnen bestellen. We hebben steeds minder tijd, maar deze formule laat toe om zelf en gezond te koken. Door de exact afgemeten ingrediënten zijn er minder restjes of je kan overgebleven ingrediënten op een andere dag hergebruiken. (7)
Etnische invloeden
De klassieke Mexicaanse keuken moet dit jaar wijken voor Afrikaanse invloeden. De culinaire wereld laat zich inspireren door Afrikaanse en pikante specerijen uit Ethiopië en Marokko, zoals berbere, tsire, harissa en dukka. (7)
De duurzaamheidstrend zet zich ook voort in de bereid-ingswijze: men kookt steeds meer op een open vuur. De populariteit van het barbecueën en grillen zorgt ervoor dat we steeds vaker kiezen voor een gerookte smaak, ook in drank en nagerechten. (8)
