Tijdens de wintermaanden proberen we allemaal te ontsnappen aan bacteriële of virale infecties. Het is dan ook essentieel om ons immuunsysteem op te peppen, maar hoe doe je dat het beste en op welke producten mag je zeker vertrouwen?
In advertenties worden op dit gebied natuurlijk tal van producten aangeprezen, maar je kunt maar beter vertrouwen op producten waarvan de doeltreffendheid wetenschappelijk bewezen is. Interessant zijn daarom vooral pro- en prebiotica, zink, vitamine D en afweerstimulerende planten.
Pro- en prebiotica zorgen voor evenwicht
Onze darmen spelen een belangrijke rol voor onze immuniteit, en wel vanwege de aanwezigheid van het darmgeassocieerde lymfoïde weefsel (Gut-Associated Lymphoid Tissue, GALT). Dat weefsel produceert bijna 70 % van alle immuuncellen in ons lichaam, en geen enkel ander lymfatisch orgaan maakt meer lymfocyten aan. Ter herinnering: dit afweersysteem is georganiseerd in drie takken:
- de darmmicrobiota, die zich van bij de geboorte ontwikkelt en uit miljoenen bacteriën bestaat,
- het darmepitheel, plus het darmslijmvlies,
- de B- en T-lymfocyten.
Het is voor een optimale immuniteit dus essentieel dat de darmmicrobiota en het darmslijmvlies in goede gezondheid verkeren. Op dat gebied heeft recent onderzoek aangetoond hoe belangrijk een goed evenwicht in de microbiota is om te zorgen voor de gepaste afweerreacties en om ongewenste of verkeerde reacties te beperken (ontsteking, atopie, …).
Het is echter belangrijk om te kiezen voor probioticastammen die uitgebreid wetenschappelijk onderzocht zijn om te kunnen profiteren van hun afweerstimulerende eigenschappen ter hoogte van de darm (lactobacillen, bifidobacteriën, biergist, …).
Zink, veel meer dan een antioxidant
Dit spoorelement is onder meer betrokken bij de eiwiten hormoonsynthese, bij de biochemische regulatie van koolhydraten en bij de mobilisatie van vitamine A. Daarnaast speelt het een belangrijke rol in tal van immuunreacties. En wanneer het lichaam met een zinktekort kampt, komt het immuunsysteem in de moeilijkheden.
Verschillende studies tonen aan dat een zinktekort ertoe kan leiden dat er minder nieuwe T-lymfocyten of NK-cellen (Natural Killer cells) worden aangemaakt. Andere studies stellen vast dat een voldoende grote inname van zinksupplementen zorgt voor een betere weerstand, al van bij de eerste tekenen van een infectie.
Zo is gebleken uit een dubbelblinde studie1 bij 100 personen, met een groep die supplementen met zinkgluconaat kreeg en een placebogroep, dat tal van symptomen sneller afnemen:
- sneller verdwijnende hoest (2,2 dagen tegenover 4 dagen in de placebogroep),
- minder lang keelpijn (1 dag tegenover 3),
- minder lang last van een loopneus (4 dagen in plaats van 7),
- minder lang hoofdpijn (2 dagen in plaats van 3).
Het is dus raadzaam om na te gaan of de vitaminecomplexen die in de winter worden aangeprezen voldoende zink bevatten (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid: 9,5 mg voor mannen en 7 mg voor vrouwen).
Vitamine D moduleert de immuniteit
Uit vrij recent onderzoek is een duidelijk verband gebleken tussen verschillende aspecten van de immuungezondheid en een tekort aan vitamine D3. We weten dat deze vitamine betrokken is bij de regulatie van T-lymfocyten, cellen die een grote rol spelen in de goede werking van het immuunsysteem. We weten bovendien dat vitamine D3 als modulator van het immuunsysteem optreedt door bovenmatige expressie van inflammatoire cytokines te voorkomen en het eliminatiewerk van macrofagen te bevorderen.
Vitamine D3 stimuleert ook mee de expressie van krachtige antimicrobiële peptiden in de cellen van het immuunsysteem, zoals neutrofielen, monocyten, NK-cellen en cellen die het ademhalingssysteem bekleden. Tot slot weten we dat het geringste tekort aan vitamine D3 de ontwikkeling en progressie van verschillende autoimmuunziekten kan beïnvloeden.
Onlangs heeft een wetenschappelijk artikel interessante elementen aangereikt over het verband tussen winterse infecties en verlaagde concentraties vitamine D. Zo zouden seizoensgebonden infecties zoals de griep zich in feite niet ontwikkelen door een verhoogde virale activiteit, maar door een sterkere verlaging van de concentratie vitamine D tijdens de winter.
Vele immuuncellen die een rol spelen bij de vernietiging van virussen en bacteriën bevatten inderdaad vitamine D-receptoren. Als deze vitamine dus niet in optimale hoeveelheden beschikbaar is in de winter, dan kunnen die receptoren niet correct worden geactiveerd en kunnen de cellen hun taak niet naar behoren uitvoeren. Aangezien de meerderheid van de bevolking een tekort aan vitamine D vertoont in de winter, kan het dan ook nuttig zijn om supplementen aan te raden.
Andere opties om te ontdekken: planten
Een van de meest gedocumenteerde planten is echinacea (Echinacea purpurea en Echinacea angustifolia), waarvan bekend is dat die het immuunsysteem stimuleert door de activiteit van de macrofagen en de aanmaak van lymfocyten te bevorderen. Deze plant wordt zowel preventief als curatief gebruikt, want hij biedt bescherming tegen infecties en doet symptomen sneller verdwijnen. Maar ook andere afweerstimulerende, ‘adaptogene’ planten zoals eleutherococcus, ginseng of rhodiola bevatten stoffen die de weerstand van het organisme versterken, zodat het zich beter kan verdedigen tegen indringers.
