De oorzaak van aandoeningen en de rol van voeding binnen het gastro-intestinaal stelsel is niet altijd even duidelijk. Het thema stond centraal tijdens het MaagDarmLever congres in Antwerpen.
Onderwerpen als obstipatie, dyspepsie, de ziekte van Crohn, het microbioom en de opname van voedingsstoffen in het maagdarmstelsel kwamen tijdens het symposium aan bod. Een overzicht van de belangrijkste punten.
Reële of ingebeelde dyspepsie?
Prof. dr. Tack (gastro-enteroloog aan de UZ Leuven), gaf aan dat meer en meer Belgen naar de diëtist gaan wanneer er sprake is van dyspepsie. Er werd dan ook aangetoond dat maaltijdgerelateerde dyspepsie vaker voorkomt (69%) dan niet-maaltijdgerelateerde dyspepsie (14%). Daarnaast blijken hersencomponenten mogelijks betrokken te zijn. Zo hebben bepaalde studies aangetoond dat er een defect is in het pijn-onderdrukkend systeem in de hersenen. Ook is er een hypothese dat, bij een cannabinoïdegebrek, bijvoorbeeld vroegtijdige vermagering, depressie en pijn het gevolg kunnen zijn.
Er werd ook aangetoond dat een specifiek dieet weinig zin heeft. Het zijn voornamelijk het volume van de maaltijden en de macronutriënten die belangrijk zijn. De inname van tarwe, FODMAPs, veel vetten en natuurlijk voorkomende chemicaliën in voeding (zoals salicylaten en aminen)* speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van functionele dyspepsie. Verder onderzoek is nodig om zicht te krijgen op de verantwoordelijke mechanismen.
Ziekte van Crohn: is een dieet noodzakelijk?
Er wordt wel eens over het hoofd gezien dat de ziekte van Crohn zich in verschillende soorten klachten kan manifesteren. De patiënt heeft naast buik- en stoelgangsproblemen, ook regelmatig klachten zoals aften in de mond en huidafwijking. Dit werd aangehaald door prof. dr. Lisbeth Mathus-Vliegen (Maag, Darm, Lever arts en hoogleraar klinische voeding aan het Academisch Medisch Centrum).
De gevolgen voor de voedingstoestand en groeiachterstand kunnen zorgwekkend zijn. Bij het ontstaan van de ziekte lijkt de rol van voeding bescheiden, maar bij de behandeling heeft deze een duidelijke rol, ook al is er geen specifiek dieet. Een goede opvolging wat betreft de voedingsinname is essentieel om de voedingstoestand in stand te houden of te verbeteren, tekorten aan nutriënten te normaliseren en symptomen en klachten te verminderen. Deze informatie werd nog eens bevestigd door diëtiste Valérie Wandels (IBD-kliniek, AZ St.-Lucas). Gezonde voeding met aandacht voor variatie blijft essentieel bij de ziekte van Crohn. De voedingsinname dient aangepast te worden in functie van de klachten, de complicaties en de toestand van de patiënt (exacerbatie en remissie).
Lees ook: Een dieper inzicht over de erfelijkheid van de ziekte van Crohn
Gastro-intestinaal stelsel & Obstipatie: is vezelrijk altijd zinvol?
Prof. dr. Lisbeth Mathus-Vliegen gaf tijdens het symposium aan dat, naast verkeerde leef- en eetgewoonten, organische ziekten, medicijngebruik en functionele ziekten ook oorzaken zijn van obstipatie. Bepaalde risicofactoren zijn niet voor de hand liggend, zo kunnen seksueel misbruik, depressie en een lage maaltijdfrequentie het risico op obstipatie verhogen.
Voldoende vochtinname, voldoende vezelinname en voldoende beweging zijn adviezen om obstipatie tegen te gaan. Als aan de richtlijnen is voldaan, is extra vocht, extra vezels of extra beweging niet noodzakelijk, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.
Een vetrijk, vezelrijk en vochtrijk ontbijt is volgens prof. dr. Lisbeth Mathus-Vliegen dé sleutel naar een normale stoelgang. Thee geeft obstipatie, terwijl koffie (150 mg cafeïne) de colonmotiliteit bevordert.
Het effect van koffie (met 150 mg cafeïne) op de colonmobiliteit is gelijkaardig aan het effect van een maaltijd met 1050 kcal.
Een vezelrijk dieet is echter niet bij iedere vorm van obstipatie effectief. In volgende situaties is dit bijvoorbeeld zinloos:
- Anatomische afwijkingen en gestoorde spiermotiliteit van colon en rectum
- Neurale defecten bij ziekten van cerebrale cortex of ruggenmerg
- Verminderde activiteit en immobiliteit
- Doorgaand gebruik van obstipatie veroorzakende of verergerende medicatie
- Megarectum of megacolon met – door chronische obstipatie en geen reactievermogen – faecale accumulatie en faecale impactie
